دغدغه‌ها و یادداشت‌ها

خطبه پنجم نهج البلاغه از معدود خطبه هایی است که قبل از خلافت امام علی علیه السلام ایراد شده است؛ بدین صورت که افرادی چون ابوسفیان از حضرت درخواست قیام می نماید! و امام علی علیه السلام به سکوت امر می‌نماید. سه عامل اساسی در سکوت امام نقش دارد: عدم تفرقه افکنی، نداشتن یار و یاور، و آگاهی به اسرار الهی که طبق آن اسرار، مأمور به سکوت شده است. سپس حضرت امیر به توصیف ارزش دنیوی خلافت می پردازد و تأکید می‌کند که برخی افراد چنان امام را در تنگنا قرار داده اند که  اگر سکوت کند، او را ترسو می‌خوانند و اگر قیام کند، او را طمع‌کار و دنیاپرست می‌دانند!

نکته های دیگری که از خطبه امام به دست می آید در امر زیر خلاصه می شود:

1.       در فتنه‌ها باید به دامان اهل‌بیت پناه برد، اهل‌بیت علیهم السلام کشتی‌های نجات هستند؛ پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله بارها و بارها بر این مهم تأکید کرده بودند.

2.       دامن زدن به اختلافات باعث تشدید فتنه‌انگیزی می‌شود.

3.       تفاخرهای مختلف افراد نسبت به یکدیگر، باعث ایجاد اختلاف، و اختلاف باعث شدت یافتن فتنه‌ها می‌گردد.

4.       فتنه در قرآن به معنای امتحان و آزمایش آمده است؛ اموال، فرزندان، مصادیق بدی، مصادیق خوبی، بلاها و مصیبت‌ها از نمونه‌های فتنه و آزمایش الهی هستند.

5.       فتنه در قرآن به معنای مصطلح آن یعنی فتنه‌انگیزی و ایجاد اختلاف آمده است و شیطان،‌منافقان، بدعت‌گذاران،‌شبهه‌گران مغرض و ستمگران از فتنه انگیزان هستند.

6.       علل سکوت امام طبق این خطبه عبارتند از عدم اختلاف افکنی، نداشتن یار و یاور، آگاهی به اسراری که طبق آن اسرار، مأمور به سکوت شده است.

7.       غوغاسالاران در هیاهوهای پوچ و تبلیغات منفی که ایجاد می‌کنند، مصادیق حقیقت و افراد مؤمن را در تنگناهایی قرار می‌دهند که آن مؤمنان پاک‌دل هرگونه اقدامی انجام دهند،‌سیل تهمت‌ها روانه آغوش آنها می‌شود.

8.       اولیای الهی نه تنها از مرگ نمی‌ترسند، بلکه به خاطر ملاقات با پروردگار مهربان، به مرگ رغبت هم دارند و آن را رهایی از زندان تن می‌دانند.