دغدغه‌ها و یادداشت‌ها

اللهم عجل لولیک الفرج

دغدغه‌ها و یادداشت‌ها

اللهم عجل لولیک الفرج

۵ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «نتیجه گروی» ثبت شده است


سودگرایی نه تنها نفع شخصی را ارزشمند می داند، بلکه سعادت یا نفع هرکس که باعمل من نسبت دارد،مهم است.بر این اساس زمانی یک عمل درست است که بیشترین نفع را به بیشترین ایجادکند.
دریک توصیف دقیق تر از نظریه که مبتنی برتنها خیر یعنی لذت است می توان گفت: آن عملی برای متأثرانش صواب است که لذت ایجادکند و یا مانع الم شود وآن عملی خطاست که الم ایجادکند یا مانع لذت شود.
سودگرایی طبق ابعاد هفت گانه ای لذت را قابل اندازه گیری می داند:شدت لذت. مدت. قطعیت. نزدیک بودن یادوری. بارآوری. خلوص و عدم پدیدآمدن عواطف متضاد در ادامه. گستردگی.
دو اشکال عمده بر نظریه بنتام واردشده: اولا این نظریه توجیه گر اعمال غیراخلاقی هم خواهدبود. درثانی بیشترین خیر برای بیشترین افراد خدشه پذیر است.


حسین حاجی پور

نگاهی به نظریه سودگرایی جان استوارت میل

وی ارزیابی کمی لذت استادش را رد کرده، ارزیابی کیفی راجایگزین می سازد.او لذات روحانی را والاترازجسمانی می داند و اعمال سعادت آور را صواب می بیند.
چند انتقاد: اولا تفکیک لذت برترازپست ترچگونه ممکن است؟آیا باداوران شایسته؟ آنها کیستند؟ آیا اکثریت و به تعبیری صدق تجربی؟ پس لابد تایید اکثری یا تجربی باستانین دربرده داری، باید آن را توجیه کند؟! وحال آن که چنین نیست. هم چنین مجموع تقریرات سودگرایی، مشکلات نتایج،مسئولیت های ویژه، و عدالت را دارد.


حسین حاجی پور


وظیفه گرایی یکی از نظریه های اخلاقی در فلسفه اخلاق است که در غرب مطرح شده است. البته اما وظیفه ای که در اسلام مطرح است با مباحث مطرح شده فلسفه اخلاق برخی اندیشمندان غربی متفاوت است. وظیفه گرایی مطرح در فلسفه اخلاق، درمقابل نتیجه گروی است. ولی تکلیف گرایی اسلامی با نتیجه گرایی منافاتی ندارد و نه تنها آموزه های قرانی و روایی بر ان تأکید می کنند، بلکه در تمثیل و تشبیه و ضرب المثل های قدیمی هم دیده می شود ؛ به عنوان مثال وقتی می خواهندکسی را به انجام کاری ترغیب نمایند که وی نسبت به سرانجامش بیمناک است تامبادا به نتیجه مورد دلخواه دست نیابد،درمقام دلداری و تشویق به او می گویند:شد،شد.نشد،نشد.. در واقع او هم دنبال وظیفه است و هم دنبال نتیجه و ترس دارد که مبادا به نتیجه نرسد.


حسین حاجی پور


معمای اصالت نتیجه گروی یا وظیفه گروی در اخلاق پیوسته اندیشمندان را به دو رویکرد فوق کشانده. موضع نزاع، زمانی خود را می نمایاند که وظیفه و نتیجه درتقابل کامل با یکدیگر بوده، وجه جمعی امکان پذیر نباشد. البته باز هم پاسخ به این پرسش به طور جدی تامل برانگیز است که آیا امکان ندارد نتیجه و وظیفه حتی در یک مصداق هم مقابل هم نباشند و به تعبیری همیشه قابل جمع باشند؟!


حسین حاجی پور

امام علی (علیه السلام):
اُذْکُرُوا انْقِطاعَ الْلَّذَّاتِ وَبَقاءَ التَّبِعاتِ.
سر آمدن خوشى‌ها و بر جاى ماندن پیامدهاى ناگوار آنها را همواره یاد کنید.

Remember, (when committing sin), that pleasures are fleeting while the consequences remain.

نهج البلاغه، کلمات قصار 433



حسین حاجی پور