دغدغه‌ها و یادداشت‌ها

اللهم عجل لولیک الفرج

دغدغه‌ها و یادداشت‌ها

اللهم عجل لولیک الفرج

۱۴ مطلب در ارديبهشت ۱۳۹۵ ثبت شده است

تبلیغات گسترده و مکانیزم های متعدد متقاعدگری امروزی و البته تأثیرات مطلوب و نامطلوب آن بر مخاطبان بر کسی پوشیده نیست. این پژوهش با رویکرد اخلاقی و البته با تحلیل آیات و روایات به تحلیل فرآیند متقاعدگری دینی پرداخته، با لحاظ ارکان ارتباطی سه شاخص یا بایستگی اخلاقی را در عرصه تبلیغات و عملیات اقناعی پیشنهاد می دهد؛ هماهنگی فکری- اعتقادی، انگیزشی و رفتاری متقاعدگر با پیام متقاعدگرانه، اولین شاخص متقاعدگری در حوزه معارف و مسائل دینی است که به رکن متقاعدگر ارتباط دارد. حق انتخاب و اختیار مخاطب شاخص دیگری است که باید در فرآیند اقناعی مورد ملاحظه قرار بگیرد و اگر پذیرش الزامی و اجباری مخاطب، مورد نظر متقاعدگر باشد، وی به بیراهه متقاعدگری ضد اخلاقی قدم گذارده است. هم چنین بایستگی استخدام وسایل مشروع و وسایط مطلوب نیز محور اساسی در متقاعدگری دینی محسوب می شود.

تبیین سه معیار مذکور، تفاوت مبنایی متقاعدگری مورد تأیید آیات و روایات را با غالب روش های اقناعی موجود متمایز می سازد.


ویژه همایش فلسفه اخلاق و چاپ در شمارگان آینده

حسین حاجی پور

با لحاظ اهمیت جایگاه مبلغ در تبلیغات اثرگذار، عدم شکاف بین قول و فعل مبلغ در اعتمادسازی مخاطبان نقش به سزایی دارد و بر اساس منابع قرآنی و روایی، لزوم هماهنگی گفتاری و رفتاری دعوت کننده دینی، به عنوان یک اصل و قاعده متبلور است. گفتارهای بدون عمل مبلغ در مسائل متنوع دینی، آسیب های مختلفی را در سه حیطه خود مبلغ، مخاطبان و نهاد روحانیت پدید می آورد که تزلزل در دین، از بین رفتن داشته های علمی، تضاد شخصیتی، خود سوزی و پشیمانی هنگام مرگ از جمله پیامدهای فردی مبلغ است، و بی رغبتی مخاطبان نسبت به گفتار مبلغ و خود محتوای دینی، سستی در اعتقادات و انحرافات رفتاری، و البته بی اعتمادی آنها به نهاد روحانیت، از جمله آسیب های اجتماعی آن است.

افزایش آگاهی مبلغان نسبت به محتوا و جایگاه تبلیغ، سکوت در صورت عدم سلوک، موعظه خویشتن، و تلاش جهت تزکیه نفس، راهکارهای ارائه شده جهت هماهنگی بین قول و فعل مبلغ است. هم چنین بر این نکته تأکید می شود که اگر مبلغ دینی پیوسته خود را جزو مخاطبان پیام دینی لحاظ کند، فاصله مذکور کاهش خواهد یافت.

آسیب‌های ناشی از شکاف بین قول و فعل مبلغان در عملکرد تبلیغ دین


حسین حاجی پور

این پژوهش برآن است تا اثبات کند علاّمه طباطبایی درقامت یک متکلم، در اهم مسائل کلامی،‌ ابتکارات  قابل توجهی داشته. در این راستا با بهره گیری ازآثارعلاّمه به تجزیه و تحلیل مطالب با روش کلامی پرداخته که نتایج زیربه دست آمده است؛اهتمام علامه درمباحث هستی‌شناسی منجربه نظریه‌های بدیعی شده که تقریرجدید ایشان ازبرهان صدیقین،و برهان تمانع،تسری حرکت درهمه مقولات،اراده الهی،سلب حد ازخدا،وعدم تفاوت بین فاعل بالجبر و فاعل بالقصد ازآن موارد است؛تقریرعلامه دربرهان صدیقین روی اصل واقعیت بنا گردیده؛به طوری که نه ازویژگی­های ماهیت کمک گرفته،ونه اصول حکمت متعالیه درآن به کار رفته است.دیدگاه اودرفرق بین نبی با رسول،تعریف جامع ومتمایزاو ازامامت؛با نگاه به هدایت، ونظریه استخدام،ازعمق نگاه وی در حوزه‌ راهنماشناسی حکایت دارد. نظریه‌های او دربحث شفاعت و مسئله خلود درعذاب،نوع نگاه او را ازسایرنظریه‌ها متمایزمی‌سازد.

حسین حاجی پور

اقناع، فرایندی ارتباطی است که هدف اساسی آن، انتقال محتوا با تأثیر گذاری بر مخاطب است. بر اساس تعاریف، تبیینها و شیوه های اقناعی موجود که برخاسته از دنیای غرب است و بر اساس اعتراف برخی از اندیشمندان عرصه ارتباطات، تأثیر گذاری اقناعی در وضعیتی تحمیلی و با فریب اقناعی حاصل می شود. بنابراین اصل موضوع، نیازمند باز تعریف دقیق با استفاده از آیات قرآن با رهیافتی درون دینی است. در این مقاله با رویکردی میان رشته ای با استفاده از علم ارتباطات و تفسیر قرآن به تحلیل آموزه ها و گزاره های قرآن پرداخته شده است. دو محور عمده این مقاله، یکی بررسی مفاهیم اصلی در ارتباط با اقناع اندیشه در قرآن است و دیگری، تعامل اقناع با آزادی اندیشه است. در واژه هایی نظیر تبلیغ، دعوت و بیّنات که قرابت معنایی زیادی با اقناع دارد، محور آزادی اندیشه لحاظ شده است. هم چنین خود موضوع آزادی اندیشه به صورت مستقل و بر اساس آیات قرآن نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. در مجموع، نگاه قرآن به اقناع اندیشه، نگاهی باز با محوریت کرامت انسان و آزادی اندیشه است و با فریب اقناعی تفاوت ماهوی دارد.

پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، شماره 15

حسین حاجی پور

اقناع، فرایندی ارتباطی است که هدف اساسی آن، انتقال محتوا با تأثیر گذاری بر مخاطب است. بر اساس تعاریف، تبیین ها و شیوه های اقناعی موجود که برخاسته از دنیای غرب است و با اذعان برخی از اندیشمندان عرصه ارتباطات، تأثیر گذاری اقناعی در بسیاری از موارد در وضعیتی تحمیلی و با فریب اقناعی حاصل می شود. آیات و آموزه های قرآن کریم گرچه مؤید اقناع و به کارگیری روش های تأثیرگذار اقناعی در انتقال اندیشه به دیگران است، ولی به هیچ روی با آنچه  فریب اقناعی خوانده می شود موافق نیست. از این رو، با طرح پرسش هایی از قرآن کریم می توان به ضابطه های اقناع نیز دست یافت. این پژوهش بر آن است با رهیافت درون دینی آیات به مهم ترین ضوابطی که باید در هر فعالیت اقناعی رعایت شود بپردازد؛تحلیل آموزه ها و گزاره های قرآنی با روی آوردی تفسیری و کلامی است. دو موضوع "آزادی اندیشه" و "به کارگیری ابزارهای صحیح" از معیارهای مهمی است که در هرگونه فرایند اقناعی باید رعایت شود. به کار بستن ابزارهای نامشروع و نیز استفاده از روش هایی که باعث سلب آزادی اندیشه و قدرت تصمیم گیری مخاطب می شود در ردیف فریب اقناعی قرار می گیرد و عملی نامشروع است. همچنین در قرآن به مخاطبان نیز هشدار داده شده است تا تحت تأثیر فریب های اقناعی قرار نگیرند.


معیارها و ضوابط اقناع اندیشه مخاطب از دیدگاه قرآن

معیارها و ضوابط اقناع اندیشه مخاطب از دیدگاه قرآن


حسین حاجی پور