دغدغه‌ها و یادداشت‌ها

توضیح اصطلاحات اخلاق عرفانی:

• اخلاق: هدایت کننده انسان به سمت بهترین رفتار. هدایت کننده انسان به سمت بهترین منش، و شخصیت و ساختار

• عرفان: در توضیح این اصطلاح گفته شده که چهار راه دریافت و شناخت وجود دارد.

  اول: حس و تجربه که خطا می کند. دوم: عقل. سوم: عرفان یا کشف و شهود. چهارم: وحی و الهام

منظور از راه سوم که عرفان است؛ یعنی عرفان عملی؛ زیرا عرفان دو گونه است: عرفان نظری و عرفان عملی.

عرفان نظری مثل مباحث وحدت وجود(وجود مطلق)، فیض، انسان کامل، اسم اعظم، و ...

عرفان عملی یعنی سلوک عرفانی یعنی تجربه عرفانی.

• تجربه عرفانی: لحظاتی برای انسان ها رخ می دهد که حقیقت عالم را می بینند ، یا حداقل بخشی از حقایق را نشانشان می دهند. پرده ها و حجاب ها کنار می رود و حقایق دیده می شود. عالم در هم تنیده است. انسان در هم تنیده است: ( حس، خیال، شهود) شهود با خواب متفاوت است.شهود در بیداری است. فیلم های هالیوودی بسیار تلاش کرده اند تا بحث شهود و مکاشفه را به تصویر بکشند.

دو نکته درباره تجربه عرفانی:

اول: عارف، حقایق را می بیند. اکنون که می خواهد به دیگران انتقال دهد، چگونه انتقال بدهد و بیان نماید؟ در واقع تجربه ای رخ داده و اکنون در مقام بیان است. ( مقام تجربه عرفانی- مقام بیان)

تجربه عرفانی اش دقیق است؛ یعنی پرده ها و حجاب ها کنار رفته و او دقیق حقیقت را دیده است. اینجا خطا نیست و صحیح و دقیق است. اما در هنگام انتقال و بیان مطلب به دیگران، تأملات شخصی تأثیر می گذارد و امکان خطا در بیان وجود دارد.(بحث عرفان با بحث وحی متفاوت است. پیامبران در دریافت وحی و در انتقال وحی معصوم هستند. ضمن آن که در اینجا عارف یک مشاهده ای می کند، اما وحی علاوه بر شهود، در حال دریافت کلام خداست.)

دوم: عارف همه تجربه های عرفانی اش را نمی گوید و انتقال نمی دهد. موقعیت جامعه را در نظر می گیرد. ولی اگر موقعیت سنجی نکند و بگوید شطحیات خواهد داشت. شطحیات سخنانی است که ظاهرش خلاف شرع است. شطحیات به خاطر عدم ظرفیت بالای عارف رخ می دهد. مثل ماجرای منصور حلاج که می گفت انا الحق. اما استاد معظم علامه جوادی آملی در کتاب شمس الوحی تبریزی می گوید: علامه طاطبایی عارفی بود که شطحیات نداشت.

تجربه عرفانی و چند ویژگی مشترک:

والتر ترنس استیس، یک فیلسوف تجربه گرا و طبیعت گرای انگلیسی است. وی به مباحث نظری و عرفان علاقه داشته و تحقیقاتی در این زمینه داشته است. استیس در طول پژوهش هایش بر روی کسانی که تجربه عرفانی داشته اند، چند ویژگی را در همه آنها مشترک می بیند که در ادامه می آید. البته پژوهش های او در فضای تجربه های عرفانی مسیحی و هندوست و اثری از تجربه های عرفای اسلامی در تحقیقاتش یافت نمی شود. اما بهر حال ویژگی های مشترک تجربه های عرفانی مورد ملاحظه او موارد زیر هستند:

1. عارف همه چیز را یکی می داند.(وحدت وجود) همه چیز، یکی است. یک وجود بیشتر نیست و این وجود در مظاهر مختلف تجلی کرده است.

2. واحد همه جا حضور داشت

3. احساس می کند همه آنچه را که می بیند، واقعیت دارد(احساس واقعیت داشتن تجربه های خود)

4. احساس نشاط، خشنودی، وجد، ابتهاج

5. احساس مقدس و متعالی؛ احساس می کند این تجربه از طرف خداست. از عالم والاست.

6. متناقض نمایی؛ گزارش آنها از تجربه های عرفانی غیر منتظره و ناباورانه است.

7. در قالب الفاظ نمی گنجد. ناگفتنی است.

نکته : البته این که چقدر این موارد صحیح است، باید به عرفان اسلامی و عرفای اسلامی مراجعه نمود و از دیدگاه آنها مورد تحلیل و بررسی قرار داد.