نظریه اخلاقی آیت الله لاریجانی/قسمت دوم

1.محقق اصفهانی:کارعقل ادراک است/عقل الزام ندارد/الزام ازحسن وقبح برخاسته/حسن وقبح همان پسند و ناپسندعقلاست یعنی بنای عقلابرمدح وذم عاملان وفاعلان است.
2.نقد:سیال،نسبی،متناسب بازمان ومکان و سلیقه جمعی.
3.استادلاریجانی نظریه فوق راپسندیده امابرای گریز ازاشکالات وارده می فرماید:کارعقل ادراک است و بس/عقل الزام ندارد/عالم دیگری است که الزام دارد/عقل آن لزوم هارادرک می کند.
4.بررسی دیدگاه استادلاریجانی:کارعقل فقط درک نیست.برعکس بایدمدعی شد عقل همان عقل عملی است و کارش الزام.کارفرعی اش ادراک است.
نقددوم.عالم موردنظرازکجاآمد؟نیازمنداثبات است.

نظریه اخلاقی آیت الله صادق لاریجانی

1. بایستگی ها یا معنادارند و یابی معنا.بی معناداری دیدگاه محقق اصفهانی است.معنا داری یا به ضرورت علی فلسفی برمی گردد و یالزوم واقعی است.قسم اخیر دیدگاه استادلاریجانی است. و قسم ضرورت فلسفی به سه دیدگاه تقسیم می شد:ضرورت بالغیر(آقای حائری)ضرورت بالقیاس الی الغیر(استادمصباح)ضرورت اعتباری(علامه)
2.لزوم اخلاقی، واقعی است و نه انتزاعی.مانندعالم نفس الامر.طبق دیدگاه فعلی درآن عالم الزاماتی هست که ما آنهارادرک می کنیم.
3.اشکال استادلاریجانی به استادمصباح:جمله بایدعدالت بورزی فعل امراست پس انشااست نه اخبار.اصلش امر است.نحوه بیانش هرچه باشد.
4.طلب یاتکوینی یاتشریعی است.درطلب تکوینی الزام اخلاقی هست.طلب تشریعی صرفابیان همان طلب تکوینی است.
5.نظریه استادلاریجانی بانقدبرنظریه محقق اصفهانی آغازمی شود.

نظریه اخلاقی شهیدمطهری

1.تفاوت فعل اخلاقی بافعل طبیعی:بارارزشی فعل اخلاقی/نیت و انگیزه/اراده و آگاهی و اختیار
2.دومرتبه شخصیت انسانی:من علوی و من سفلی.اخلاق درمرتبه اولی است که بعدعقلانی انسانی است نه حیثیت حیوانی.
3.شهیدمطهری به هرسه نظریه عاطفی و وجدانی کانت و زیبایی نقد واردمی کند.
4.درپیوند حس اخلاقی و حس پرستش هرکاری که ملائم باطبع انسانی(من علوی)باشد،اخلاقی است.
5.گزاره ها،جملات و تعابیراخلاقی اعتباری اند.ناظربه واقع نیستند.شناختاری نیستند.انشایی اند.قضیه نیستند.کلیت و دوام و اطلاق.
6.مفاهیم اخلاقی برپایه باید هستند. مفهوم خوبی منتزع ازباید.واقعی و نفس الامری نیستند و مصادیقشان ذهنی اند.
7.هردواحتمال منفعت گروی و فضیلت گروی درنظریه شهیدمطهری وجوددارد.
8.تحلیل باید اخلاقی:براساس بایدمجازی بایدحقیقی می سازیم.
9.بررسی:اعتباریات باقی نماند،علوم هم توصیفی می شوند.دوام و کلیت در امور مادی هم ممکن است.
10. گزاره های اخلاقی حکایت گرنسبت میان فعل و من علوی است.

نظریه اخلاقی آقای مهدی حائری یزدی

تحقق فعل خارجی+ضرورت فعل باتصمیم فاعل(ضرورت بالغیر)
ازآنجاکه هستی های انسان دو نوع مقدور و نا مقدور است و هستی های مقدورناشی از اراده فاعل است، انسان با اراده خویش به افعالش وجود بالغیر می بخشد.بنابراین اراده انسانی است که به عدالت ضرورت (بالغیر)می بخشد.
      انسان      (رابطه ضروری)     فعل عادلانه
     اراده انسان    (ضرورت بالغیر می دهدبه)     فعل عادلانه
حمل شایع بالذات،بدیهی وضروری بودن قضایای اخلاقی،اتحادی بودن قضایا ازدیگرویژگی های نظریه فوق است.
بررسی نظریه:
باید اخلاقی نیست.اگرچه درمقام عمل خوب است.اما باید و الزام اخلاقی نیست.درضمن نسبی شدن اخلاق ازدیگرپیامدهای این نظریه است.

نظریه اخلاقی اسلام از دیدگاه آیت الله مصباح یزدی

1.     شرایط لازم برای یک نظام اخلاقی معقول و مقبول:انتزاعی دانستن مفاهیم اخلاقی/ اخباری دانستن حقیقت جمله‌های اخلاقی/بدیهی اولی نبودن قضایای اخلاقی/جایگاه عقل، تجربه و وحی در حکم اخلاقی/کمال حقیقی به عنوان مصداق نتیجه مطلوب در حکم اخلاقی/معیار ارزش‌گذاری افعال اخلاقی: ارزش‌های مثبت، منفی و خنثی/نقش اختیار و آگاهی در ارزش اخلاقی/اختلاف مرتبه در ارزش‎های اخلاقی/منشأ و راه حل اختلافات اخلاقی/ رابطه اخلاق و جهان‎بینی

2.      اصول لازم برای تبیین نظام اخلاقی اسلام:واقع‎گرایی در اخلاق/ضرورت بالقیاس میان فعل اختیاری و نتیجه آن/پذیرش روح و جاودانگی آن/اصالت روح/تکامل روح/نقش اختیار و انتخاب آگاهانه در تکامل اخلاقی انسان/حب ذات/گرایش روح به سمت بی‎نهایت/مراتب طولی و عرضی روح/ نقش توجه نفس به مراتب و شؤون خود در طلب کمال آنها/ لزوم جهت‌گیری کمالات قوای نازلة نفس به سوی کمال نهایی/ نقش نیت در تکامل نفس/تناسب نیت با شکل کار/انگیزه‌های طولی و انگیزه اصلی

3.      نتیجه‎گیری: بر اساس این چهارده اصل، ارزش اخلاقی فعل اختیاری انسانْ تابع تأثیری است که این فعل در رسیدن انسان به کمال حقیقی انسانی دارد. هر کاری به اندازه‌ای که در آن کمالْ مؤثر باشد، ارزنده خواهد بود. اگر تأثیر منفی دارد، ارزش منفی خواهد داشت. و اگر تأثیر مثبت داشته باشد، ارزش مثبت خواهد داشت و اگر نفیاً و اثباتاً تأثیری در آن نداشته باشد، ارزش صفر یا ارزش خنثی خواهد داشت.