دغدغه‌ها و یادداشت‌ها

اللهم عجل لولیک الفرج

دغدغه‌ها و یادداشت‌ها

اللهم عجل لولیک الفرج

۹۲ مطلب با موضوع «اخلاقی» ثبت شده است

نگاهی به نظریه خودگرایی و خودگرایی روان شناختی

نظریه خودگرایی: هرکس باید به گونه ای عمل کند که خیر یا رفاه بلندمدت خود را به حداکثربرساند. انسان ها فقط نسبت به خودشان مکلف اند. نظریه خودگرایی روان شناختی پا را فراتر گذاشته،می گوید: اصولا انسان ازلحاظ روانی قادرنیست کاری انجام دهدکه به نفع شخصی خودش نباشد.
باذکرمثالی کاملاساده،بی پایگی و سستی نظریه های فوق ثابت می شود. شما نه فرزند خود و نه برادر یا خواهرکوچک تر خود، بلکه حتی فرزندخردسال برادر یا خواهرتان را، روزی دستش را گرفته به پارک می برید تا از تفریح لذت ببرد. قصد شما خودآگاه و ناخودآگاه شادمانی اوست و در این بین شما اصلا به فکرخود نبوده اید. این کار شما مصداق دیگرگرایی است و شما را از محدوده خودگرایی پرواز داده.بنابراین نظریات بالا نقض شد.


حسین حاجی پور


این نظریه برخلاف خودگرایی روان شناختی معتقد است برخی انسان ها برخلاف نفع شخصی خود عمل می کنند، ولی پس از رخداد چنین عملی آن را محکوم می کند و حتی همه امور را برنفع شخصی مبتنی می داند.
البته اما اولین نقد اساسی اش تناقض درونی اش است:زیرا از طرفی طبق این نظریه، هر انسانی بایدمنافع خودش را متوجه باشد اما از طرفی هم اخلاق ایجاب می کند، هرکس به دیگران توصیه کندتامنافع خویش رالحاظ کنند.


حسین حاجی پور


سودگرایی نه تنها نفع شخصی را ارزشمند می داند، بلکه سعادت یا نفع هرکس که باعمل من نسبت دارد،مهم است.بر این اساس زمانی یک عمل درست است که بیشترین نفع را به بیشترین ایجادکند.
دریک توصیف دقیق تر از نظریه که مبتنی برتنها خیر یعنی لذت است می توان گفت: آن عملی برای متأثرانش صواب است که لذت ایجادکند و یا مانع الم شود وآن عملی خطاست که الم ایجادکند یا مانع لذت شود.
سودگرایی طبق ابعاد هفت گانه ای لذت را قابل اندازه گیری می داند:شدت لذت. مدت. قطعیت. نزدیک بودن یادوری. بارآوری. خلوص و عدم پدیدآمدن عواطف متضاد در ادامه. گستردگی.
دو اشکال عمده بر نظریه بنتام واردشده: اولا این نظریه توجیه گر اعمال غیراخلاقی هم خواهدبود. درثانی بیشترین خیر برای بیشترین افراد خدشه پذیر است.


حسین حاجی پور

نگاهی به نظریه سودگرایی جان استوارت میل

وی ارزیابی کمی لذت استادش را رد کرده، ارزیابی کیفی راجایگزین می سازد.او لذات روحانی را والاترازجسمانی می داند و اعمال سعادت آور را صواب می بیند.
چند انتقاد: اولا تفکیک لذت برترازپست ترچگونه ممکن است؟آیا باداوران شایسته؟ آنها کیستند؟ آیا اکثریت و به تعبیری صدق تجربی؟ پس لابد تایید اکثری یا تجربی باستانین دربرده داری، باید آن را توجیه کند؟! وحال آن که چنین نیست. هم چنین مجموع تقریرات سودگرایی، مشکلات نتایج،مسئولیت های ویژه، و عدالت را دارد.


حسین حاجی پور


بیشترین سخنی که در فضیلت شماری حضرت ابی الفضل العباس بیان می شود، ادب آن بزرگوارهنگام حضور در شط فرات است.
نکته مهمی در اینجا قابل توجه است:
اول آن که قمربنی هاشم به هیچ وجه قصد آب خوردن نداشت نه آن که بخواهد آب بخورد و به احترام تشنگان ادب ورزد و آب نخورد،بلکه به تعبیراستادجوادی آملی آب را روی آب ریخت تا به آب بفهماندکه فرزند زهرا تشنه است.
دوم آن که این یک رفتارایثارگرانه ی برخاسته ازیک خصلت والای اخلاقی است و درون حضرت عباس نهادینه شده.به همین جهت هرگاه ایشان درچنین وضعیتی قرارمی گرفت، همین کار را می کرد. پس کارشان بسی فراتر از ادب است. اخلاقیات بسیار ارزشمندترازآداب هستند.


حسین حاجی پور