دین دار، دل رحم است.
دین دار با محبت است. مودت دارد. یکی از تفاوت های مودت و محبت در این
است که محبت ممکن است در دل بماند، ولی به ابراز محبت، مودت گفته می شود. دین دار اگر چه با کافران حربی برخورد شدیدی خواهد داشت، در عین حال با مسلمانان و مومنان با مهربانی و رحم و انصاف نشست و برخاست می کند.؛ اشداء علی الکفار ، رحماء بینهم
دین دار انعطاف دارد، البته اما انفعال ندارد.
انعطاف دارد؛ یعنی یک دنده نیست. خشک و لجوج نیست.
نکته: البته دین مدار در جایی که حق دیگری در حال پایمال شدن است و ظلمی در حال رخ دادن است، مراعات ظالم و ستمگر را نمی کند. انعطاف در برابر عدالت، بی معناست.
انفعال ندارد؛ یعنی در برابر حوادث زود خودش را نمی بازد؛ مثلا در برابر امکانات نظامی یا اقتصادی دشمنان خودش را نمی بازد و خود را در موضع ضعف نمی بیند. یا مثلا در بحث ظلم، انسان دین دار، هیچ گاه ظالم نمی شود(ستمگرنیست)، منظلم هم نمی شود(ستم را هم به اختیار خویش نمی پذیرد= هیهات من الذله)؛ اگر چه ممکن است مظلوم واقع شود.(دین دار ممکن است مورد ستم واقع شود)
این گونه نیست که کارش فقط تأثیرپذیری از جامعه و اطرافیان باشد، بلکه در برابر تأثیرات جامعه، او انسانی فعال است و آموخته هایش در هر زمینه ای تبدیل به آموزش می شود(در هر زمینه ای درست می آموزد و درست می آموزاند.)
دین دار به جهان پیرامونی و پدیده های اطراف و اتفاقات روزمره، از زاویه الهی و دینی می نگرد.
او در جریانات زندگی دست خدا را حس می کند و تجلی حضور خدا را همیشه درمی یابد.
3. دین داری ملازم با عقل گرایی است.
انسان دین دار، عاقل است و هرچه دین داری اش بیشتر است، عاقل تر است. چنین نیست که دین داری بالا مساوی با کوته بینی باشد. عقل یکی از منابع کشف و شناخت مسائل دینی است.
به تعبیر استاد معظم علامه جوادی آملی، دین دارای دو منبع کشف است: یعنی از دو راه می توان به فهم مسائل دینی دست یافت: نقل(آیات قرآن و روایات معصومین علیهم السلام) و عقل
2. دین ورزی شامل هر دو جنبه هسته وپوسته(گوهر و صدف) (ظاهر و باطن) دین است.
این که فقط افکار و اعتقادات ما مثبت و ارزشی باشد، کافی نیست، بلکه باید عمل انسان هم دینی و مثبت باشد. دین دار در عین حال که ژرف اندیش و روشن فکر است، به ظواهر دینی(که صحیح و مشروع باشد) نیز پای بند است. دین دار عمیق می اندیشد، دقیق رفتار می کند.
انسان هایی که فقط به ظواهر دینی توجه می کنند،با چند شبهه علمی-اعتقادی عوض می شوند. انسان هایی که فقط به باطن توجه می کنند و ظاهر دینی برایشان ملاک نیست، شاید اما به به باطن هم توجه ندارند.(از کوزه همان برون تراود که در اوست.)