خطبه پنجم نهج البلاغه از معدود خطبه هایی است که قبل از خلافت امام علی علیه السلام ایراد شده است؛ بدین صورت که افرادی چون ابوسفیان از حضرت درخواست قیام می نماید! و امام علی علیه السلام به سکوت امر می‌نماید. سه عامل اساسی در سکوت امام نقش دارد: عدم تفرقه افکنی، نداشتن یار و یاور، و آگاهی به اسرار الهی که طبق آن اسرار، مأمور به سکوت شده است. سپس حضرت امیر به توصیف ارزش دنیوی خلافت می پردازد و تأکید می‌کند که برخی افراد چنان امام را در تنگنا قرار داده اند که اگر سکوت کند، او را ترسو می‌خوانند و اگر قیام کند، او را طمع‌کار و دنیاپرست می‌دانند!